د افغانستان په اړه د سیمه ییز امنیت د خبرو څلورمه غونډه د جمعې په ورځ د جوزا په شپږمه د تاجکستان په پلازمېنه دوشنبې ښار کې جوړه شوه.
په دې غونډه کې د هند، ایران، روسیې، قزاقستان، چین، قرقیزستان، تاجکستان او ازبکستان د ملي امنیت سلاکاران او د امنیت شورا منشي هم حضور درلود.
په دې دوه ورځنۍ غونډه کې برخه والو په افغانستان کې د تحولاتو او هغو ګواښونو په اړه خبرې وکړې چې سیمه ورسره مخامخ ده.
په دې غونډه کې ګډون کوونکي هېوادونه په افغانستان کې د نړیوالو ترهګرو له شتون څخه اندېښمن دي.
دوی ټولو د سیمې د امنیت د تامین او په افغانستان کې د یوه ټول شموله حکومت د جوړولو لپاره پر ګډو همکاریو ټینګار وکړ.
د روسیې د امنیت شورا منشي نیکولای پاتروشیف په دې غونډه کې وویل چې په افغانستان کې شاوخوا شل ترهګرې ډلې فعالې دي چې تر ټولو لویه یې د داعش خراسان څانګه ده. د هغه په ​​وينا، په افغانستان کې د القاعدې وسله وال شاوخوا زر تنه جنګيالي لري، خو د دې شبکې د جنګياليو شمېر مخ په زياتېدو دى.
د دې امنیتي غونډې مشري د هند د ملي امنیت شورا سلاکار اجیت دووال کوي. هغه د دغې غونډې په پرانیستونکې وینا کې وویل: اوس زموږ تر منځ د نږدې مشورو، لا زیاتې همکارۍ او د سیمې د هېوادونو د تعامل او همکارۍ وخت دی. زه ډاډه یم چې زموږ خبرې به ګټورې وي او د افغانستان له خلکو او تر ټولو مهم د ډله ییز امنیت په ټینګښت کې به مرسته وکړي.
په دې کتنه کې د دغو هېوادونو د امنيت شورا منشيانو ټينګار وکړ چې سوله او پرمختګ د افغانستان په ګټه دى او يادونه يې وکړه چې د دغه هېواد په کورنيو چارو کې بايد لاسوهنه ونه شي.
د دوشنبې په غونډه کې ګډونوالو یادونه وکړه: «ټولې خواوې باید له افغانستان سره خبرو او تعامل ته دوام ورکړي او د یوه ټول شموله حکومت په جوړولو، د باثباته کورني او بهرني سیاست په تعقیب او له ټولو هېوادونو په ځانګړې توګه د سیمې له هېوادونو سره د دوستانه اړیکو د پراختیا په برخه کې د کابل ملاتړ وکړي.”
د سیمې د اتو هېوادونو استازو هم د افغانستان له نویو واکمنانو وغوښتل چې د قومونو په پام کې نیولو پرته د خلکو حقونو او آزادیو ته درناوی وکړي.
د امنیت شورا منشي له طالبانو وغوښتل چې “د هرې ترهګرې ډلې د له منځه وړلو لپاره کوټلي ګامونه پورته کړي، د ټولو تروریستي سازمانونو عملیات او د هغوي خوځښتونه ودروي او د هغوی روزنیز کمپونه له منځه یوسي.”
د پلاويو مشرانو په وروستۍ وینا کې ټینګار وکړ چې په افغانستان کې د نړیوالو ترهګرو ډلو فعالیت، د هغوی پټنځایونه او روزنه او همدارنګه د سیمې د هېوادونو پر وړاندې د هر ډول تروریستي عمل پلان او تمویل د منلو وړ نه دی.
د دې بیانیه له مخې، د امنیت شورا سکرترانو هم “د افغان کډوالو په پلمه د دوی خاورې ته د ترهګرو او نورو تخریبي عناصرو د احتمالي ننوتلو په اړه اندیښنه څرګنده کړه.”
په دوشنبه کې د اتو هېوادونو د امنیت شورا د سرمنشي په نړیواله غونډه کې د افغانستان په شاوخوا کې د “امنیتي کمربند” د جوړولو لپاره د تاجکستان پر نوښت خبرې وشوې. خو دا څرګنده نه ده چې د سیمې استازو تر کومه حده د تاجکستان د وړاندیز ملاتړ کړی دی. د طالبانو د حکومت استازو تر دې وړاندې هم د تاجکستان له وړاندیز سره ناخوښي ښودلې او ویلي یې دي چې له افغانستانه به پر ګاونډیو هېوادونو د بریدونو اجازه ورنه کړي.د ایران د امنیت شورا منشي علي شمخاني په دې غونډه کې له افغانستان څخه د مخ پر زیاتیدونکي ګواښ په اړه اندیښنه څرګنده کړه. شمخاني وویل چې اسلامي جمهوریت داسې شواهد لري چې د سیمې ځینې هېوادونه په افغانستان کې د ترهګرو په لېږد او لارښوونه کې لاس لري.
هغه وویل: بې له شکه چې هېوادونه په ځانګړې توګه د افغانستان مشران باید د دې ستونزې د هواري مسوولیت په غاړه واخلي. شمخاني وويل: په بېلابېلو برخو کې د تبعيض او له حقوقو څخه د محروميت احساس د تروريستي ډلو له خوا د ناوړه استفادې د اجازه ورکولو له اصلي لاملونو څخه دى او موږ بايد د دغه شان ناورين بنسټ له منځه يوسو.
د ایران د اسلامي جمهوریت د امنیت شورا منشي هم په افغانستان کښې د یوه ټول شموله حکومت د جوړولو په ضرورت ټینګار وکړ.
طالبانو د افغانستان په اړه د سیمه ییزې امنیتي غونډې د هرکلي پرمهال له خپل حکومت سره د مستقیمو بین المللي تماس غوښتنه وکړه.
په قطر کې د طالبانو د سیاسي دفتر مشر سهیل شاهین ټایمز انډیا ته ویلي:«موږ غواړو چې افغانستان د سوداګرۍ په مرکز بدل شي، نو له ټولو سره د ښو اړیکو او همکارۍ پرېکړه کوو. ”
دا غونډه په داسې حال کې کېږي چې د طالبانو د واکمنۍ له راتګ وروسته د افغانستان د وضعیت په اړه اندېښنې زیاتې شوې دي. خو ګاونډي هېوادونه د یوه جامع حکومت پر جوړولو، له ترهګرو ډلو سره پر مبارزې او د هېوادوالو په تېره بیا د ښځو د حقونو په پېژندلو ټینګار کوي.