د میندو وقار او موقف
میندې په مختلفو ټولنو کې لوړ مقام او کرامت لري او هر څوک د هغوی د حقونو د پوره کولو لپاره هڅه کوي او د میندو په مهم او اغیزمن رول ټینګار کوي. له همدې امله، د میندو د نه ستړي کیدونکو هڅو او قربانیو د نمانځلو او درناوي لپاره د جوزا ۲۴مه د میندو د ورځې په نوم نومول شوی، که څه هم دا کړنې د دوی د لږو هڅو او قربانیو تاوان نشي کولای.
که څه هم ټول الهي دینونه مور ته ارزښتناکه مقام ورکوي او د هغې درناوی کوي، خو اسلام د نورو مکتبونو په پرتله دې مسلې ته زیاته پاملرنه کړې او مور ته یې عظمت ورکړی دی. د اسلام له نظره د ميندو لپاره ټاکل شوي حقونه د نورو او حتی پلرونو له حقونو څخه ډېر دي ځکه مور د انسان ښوونکې او په حقیقت کې د ټولنې پالونکې ده او هغه څوک ده چې یو شخص او ټولنه د خوښۍ او یا د بدبختۍ او بدمرغۍ لور ته وړي.
رسول الله صلی الله علیه وسلم د مور د مقام په بیانولو کې فرمایلي دي: الجنّةُ تحتَ اقدامِ الامّهات؛ جنت د مور تر پښو لاندې دی. دا حدیث په دې دلالت کوي چې څوک د مور له رضایت پرته جنت او د جنت نعمتونو ته نشي رسېدلای. که څوک غواړي چې د جنت او رضوان لوړو درجو ته ورسېږي باید د خپلې مور احترام وکړي او د هغې خدمت وکړي. دا ټول د مور مقام ته درناوی ښايي د هغه د زحمتونو له امله وي چې مور یې زغمي.
د امیندوارۍ او ماشومتوب د کړاوونو او مشکلاتو زغمل او د ماشوم د جسمي او روحي اړتیاوو پوره کول هغه ستړي کوونکې ستونزې دي چې یوازی مور یې زغمي. طبیعي ده چې خدای به هغې ته د هغې د صبر لپاره بې پایه اجر ورکړي.
قرآن کريم د مور د کړاو او سختيو يادونه کوي او وايي: حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهًا وَوَضَعَتْهُ كُرْهًا ۖ وَحَمْلُهُ وَفِصَالُهُ ثَلَاثُونَ شَهْرًا ۚ “د هغه مور هغه په تکلیف سره په خپل رحم کې ګرځوي او د تکليفونو په زغملو سره يې هغه ته زيږون ورکوي، او د هغه د شیدو ورکولو موده دېرش میاشتې ده.”
د خدای په نزد د مور مقام او په احادیثو کې د هغې په احترام ټینګار ته پام سره دا څرګنده ده چې موږ ټول دنده لرو چې د خپلې خاورې میندو ته ځانګړې پاملرنه وکړو. خو په افغانستان کې اوسنی وضعیت داسې دی چې ښځې او میندې له ګڼو ستونزو سره مخ دي او له بده مرغه دا ستونزې ورځ تر بلې زیاتیږي.
له بنسټیزو حقونو څخه د میندو محرومیت، همدا راز فقر او بې وزلي او په ټولنه کې شته فضا په داسې حال کې ده چې میندې ګوښه شوې دي. او همدا لامل دی چې په یو ډول نه یوازې دا چې د دوی شرعي حقوق نه پوره کېږي، بلکې د کورنۍ او ټولنې د غړي په توګه له خپلو ډېرو اساسي حقونو څخه هم بې برخې کېږي.
د بیلګې په توګه، یو له لویو ستونزو څخه چې ډیری میندې ورسره مخ دي د بې پناه کیدو مسله او د کورنۍ د پلار نه شتون د جګړې او ناامنۍ له امله دی چي دا کار د دې لامل شوی چې افغان مېرمنې د کورنۍ د مسؤولیتونو پر اوږو سربېره د کور لګښتونه هم پر غاړه واخلي او په یو ډول، د کورنۍ د اړتیاوو د برابرولو او د نارینه وو دنده هم باید د دوی په اوږو وي.
له بلې خوا له کار څخه د ښځو محرومیت، ناامني، د میندو اړتیاوو او د هغوی ستونزو ته د حکومت نه پاملرنه، د روغتیا او درملنې د اسانتیاوو نشتوالی او داسې نور هغه څه دي چې افغان میرمنې یې په دې برخو کې له ګڼو ستونزو سره مخ کړي دي. نو د مور د مقام د درناوي په موخه بايد د ميندو په نوم د يوې ټاکلې ورځې د ټاکلو ترڅنګ د ښځو او ميندو حقوقو ته پاملرنه او د هغوى د ستونزو د حل لپاره هم کار وشي. ترڅو موږ وکولای شو د مور مقام او د هغې کرامت ته درناوی وکړو او د هغه د هڅو لپاره منندوی شو.