نړیوالې ټولنې مداخله یا د طالبانو مختلف فعالیت؟

د

د سرپرست حکومت د بهرنیو چارو سرپرست وزیر امیرخان متقي ویلي، دا ډله د نورو له نظام سره هیڅ ډول مداخله نه لري او نور باید د دوی په کارونو کی هم مداخله ونه کړي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر د پاکستان د ستراتیژیکو مطالعاتو په مرکز کې په یوه غونډه کې وویل: د نړۍ په بېلابېلو هېوادونو او همدارنګه په اسلامي هېوادونو کې هر نظام له یو بل څخه جلا دی، ځینې کورنۍ نظامونه دي، ځینې کودتاوې دي، او ځینې جمهوریتونه دي.”
متقي وويل، چې دغه ډله د نورو خلکو له نظام سره هېڅ ډول مداخله نه لري او نور هم بايد د دوى په کارونو کی مداخله ونه کړي.
هغه پوښتنه چې باید له ښاغلي متقي څخه وشي دا ده چې تاسو د نظامونو په طبقه بندي کې له کومې کټګورۍ سره تړاو لرئ؟
په اوسني نظام کې یقینا جمهوريت ځای نه لري ځکه ولس حق نه لري چې د دولت په چارو کې لاسوهنه وکړي.
د اسلامي امارت نظام په کورنۍ نظام کې هم نه شامليږی، خو د توکم پالنې او ډلې پالنې له امله دې کټګورۍ ته نږدې دی. د طالبانو د حکومت لپاره تر ټولو نږدې بڼه کودتایي ډول دي، ځکه چې هغوی له امریکا سره د پردې تر شا تړونونه او د افغانستان د جمهوري ریاست له سقوط سره سم افغانستان تر خپل واک لاندې راوست.
له دې سره جوخت، طالبان د افغانستان جغرافیه د یوې ډلې له نظره اداره کوي، چې له بېلابېلو توکمونو او مذهبونو څخه جوړه ده، چې په ډېرو قضیو کې د خلکو له هیلو او افکارو سره په ټکر کې ده. د طالبانو د حکومت کولو طریقه له هیڅ هیواد سره مطابقت نه لري او دا کړنه د دغې ډلې لپاره ځانګړې ده، همدا لامل دی چې په نړۍ کې یې نه منل کیږي او ورځ تر بلې د خلکو او نړیوالو نیوکو سره مخ کیږي.
که څه هم د افغانستان په کورنیو چارو کې د نه لاسوهنې په اړه د متقي څرګندونې د افغانستان د ځمکنۍ بشپړتیا او خپلواکۍ په ګډون په ځینو قضیو کې د ستایلو وړ دي، خو د دوی پر وړاندې د نړیوالو انتقادونو څنډه په نورو مسایلو کې ده، چې په هغو کې بشري حقونه، د بیان ازادي، د ښځو تعلیم او د خپل برخلیک په ټاکلو کې د ټولو خلکو ګډون شامل دي، چې تر ټولو زیات مخالفتونه یې راپارولي دي.
طالبان باید د افغانستان له جغرافیې څخه د دیوال په توګه کار وانخلي تر څو له ملي او نړیوالو نیوکو ځان وژغوري ځکه چې نړۍ د یو کلي په څیر ده چیرې چې هر څه پیښیږي، ټول باید د هغې په اړه غبرګون وښيي. که مثبت وي باید ستاینه یې وشي او که منفي وي باید وغندل شي.
د طالبانو حکومت باید دا ومني چې د خلکو د حقونو رعایت د افغان ملت او نړیوالې ټولنې د غوښتنو لویه برخه ده او داسې نه ده چې هر نظام دې هر څه چې زړه وغواړي هغه وکړي او نور هیوادونه او ولسونه دې غبرګون و نه ښيي. دا
له همدې امله افغانستان هغه هېواد دی چې خلک یې کلونه کلونه ځورېږي او هېڅوک د دې هېواد له داخلي پېښو بې تفاوته نه شي پاتې کېدای او طالبان هم اړ دي چې افغان ولس او نړیوالې ټولنې ته ځواب ورکړي. او دا غوښتنه سمه ده او په کورنیو چارو کې د لاسوهنې بېلګه نه ده.