د کتاب نړیواله ورځ او د انسان په فضیلت کې د لوستلو اهمیت
د کتاب نړیواله ورځ یوه کلنۍ پیښه ده چې د اپریل په ۲۳مه / د ثور په دریمه ترسره کیږي. دا ورځ د یونیسکو لخوا نومول شوې ده. په ۱۹۹۵ کال کې یونیسکو پریکړه وکړه چې دغه ورځ د کتاب او کاپي رایټ نړیواله ورځ ولمانځل شي. دا ورځ د ویلیم شکسپیر او سروانټس د مړینې له کلیزې سره هم سمون خوري. د پوهاوي په لوړولو او د ټولنې د پرمختګ په برخه کې د کتابونو اهمیت له تردید وړ نه دی او په یقین سره ویلای شو چې د ډیرو علومو او هنرونو وده او ظهور د کتاب او کتابت له امله دی. په لومړي سر کې انسانان په تجربو خپل ژوند پرمخ وړي او پوهه او هنر له یوه انسان څخه بل انسان ته لېږدول کېدل، مګر د وخت په تیریدو او د لیکلو اختراع سره، د تجربو او پوهې ثبتولو کار پیل شو. د خط اختراع په نړۍ کې د پام وړ بدلون رامنځته کړ، ځکه چې د پخوانیو نسلونو په مړینې سره کشف شوي علوم او تجربې له منځه نه ځي، بلکې د متنونو په بڼه یې راټولول چې وروسته یې په کتاب بدل کړل د علم او پوهې د ترويج لپاره ستر خدمت لوی خدمت و. د ټکنالوجۍ او مخابراتي وسایلو په پرمختګ سره، که څه هم کتابونه او لوستل له پامه غورځول شوي، خو د دوی مرکزي او رغنده رول له پامه نه شي غورځول کېدای ځکه چې کتاب په هر وخت او زمانه کې د انسان لپاره تل مرسته کوونکی دی تر څو انسان په سالم فکر سره د ژوند په سم لوري روان شي. که موږ پام وکړو، موږ کولای شو سم فکرونه له کتاب څخه راوباسو او په ژوند کې یې د سمې نمونې په توګه وکاروو. انسان زده کړې، فکر او تجربې ته اړتیا لري د دې لپاره چې د دې لارې د تخلیق حقایقو معلومات ترلاسه کړئ او د ځان، ټولنې او حتی نړۍ لپاره ګټور عنصر وي. دا مهم کار پرته له دې چې د کتاب او د هغه لارښود او الهام بخښونکي محتوا ته د عادت کولو او راجع کولو پرته ممکن نه وي. البته باید ووایو چې کتاب د نورو ډېرو شیانو په څېر ښه او بد هم لري. ډیری کتابونه د انسان د ودې او پرمختګ لپاره ګټور او مناسب دي، خو ځينې کتابونه چې د ځانګړو موخو لپاره ليکل شوي، ښايي د لوستونکي د ګمراهۍ په لور د بدلون لپاره ځانګړې موخه ولري یا غیر مطلوب او ناسم مینځپانګې ولري چې بیا لوستونکي ته زیان رسوي له همدې امله، د کتاب په انتخاب کې خورا احتیاط اړین دی. خو په کورنۍ چاپېریال کې د کتابونو ارزښت او ځای باید ماشومانو ته تشریح شي او له کتابونو سره یې اشنا کړو، تر څو کتاب او کتاب لوستل د ماشومانو د ژوند یوه برخه وګڼل شي. له کورنۍ وروسته ښوونځي په دې برخه کې مهم رول لوبوي. ماشومان او تنکي ځوانان یو تخلیقي او د منلو وړ ذهن لري چې باید په سمه توګه وکارول شي ترڅو دوی د پوهې ترلاسه کولو او مطالعې په لاره کې وي، مګر که دا پلان په ښه توګه جوړ نه شي، ماشومان او تنکي ځوانان د هڅونې او نشتوالي سره مخ کیدی شي، چې تاوان به یې ستونزمن او د وخت ضایع کول وي. دولتونه او فرهنګي او علمي مسوولین باید په ټولنه کې د کتاب لوستلو فرهنګ پراخه کړي او د مطالعې او علومو زده کړې لپاره زمینه برابره کړي تر څو په راتلونکي کې ټولنې ته تکړه، کارپوه او ګټور ځوانان وړاندې شي. له بده مرغه په افغانستان کې د کتابونو او علومو د زده کړې مسله له ننګونو او بې غورۍ سره مخ شوې او د ټولنې یو لوی شمیر د زده کړې او مطالعې مخه نیول شوې ده چي دا کار د افغاني ټولنې لپاره ګران شوی او د ساینس د زده کړې په ډګر کې د ژوند ځواک او تحرک په ټپه ولاړ دی. تمه ده چې دا محدودیتونه به د افغان ښځو لپاره دایمي نه وي. ځکه که دا پالیسي دوام وکړي، ډیری میرمنې به د زده کړې او پرمختګ مخه ونیسي. له همدې امله موږ باید د کتاب لوستلو موضوع ته جدي پاملرنه وکړو او د ماشومانو، تنکيو ځوانانو او حتی لویانو په هڅولو کې له پامه ونه غورځوو، ځکه په علمي، فرهنګي او اقتصادي برخو کې د پرمختګ بنسټ د کتابونو له لارې کېدی شي.